Reggio Emilia is een dorpje in het noorden van Italië waar na de Tweede Wereldoorlog een filosofische methode is ontstaan die voorschriften stelt ten aanzien van pedagogische technieken. Kort gezegd schrijft de Reggio Emilia-methode voor dat je altijd moet uitgaan van het eigen kunnen van het kind; de nadruk moet altijd liggen op hetgeen dat kinderen wél kunnen en niet op wat ze niet kunnen. Zoals gezegd is deze opvatting deel van een brede filosofie (ten opzichte van de benadering van de ontwikkeling van een kind tot een jaar of zes) en is beslist geen afgebakende onderwijsmethode. De methode is ontwikkeld door Loris Malaguzzi, een filosoof en pedagoog, nadat de bewoners van dorpje Reggio Emilia ontevreden waren geworden over de manier waarop er met kinderen werd omgegaan en de manier waarop zij werden opgevoed en opgeleid. Malaguzzi was net na de oorlog betrokken bij de oprichting van een kindercentrum in Italië, en gebruikte deze mogelijkheid om de door hem ontwikkelde methode in gebruik te nemen en uit te kristalliseren. Dit heeft dus uiteindelijk geleid tot de opvoedingsfilosofie Reggio Emilia.
Neem je kind en zijn unieke innerlijk serieus
Een kind heeft zijn eigen manier van ontwikkelen: net zoals volwassenen hebben kinderen al in een zeer vroeg stadium van hun leven bepaalde kenmerkende eigenschappen die uniek zijn. Zo vindt het ene kind sport ontzettend leuk en is het daar erg goed in, terwijl een ander wellicht meer getalenteerd is in muziek maken. Weer andere kinderen kunnen heel goed lezen, en er zijn ook kinderen die erg goed kunnen praten. De methode Reggio Emilia schrijft voor dat het deze unieke talenten zijn die al vanaf het begin gestimuleerd moeten worden bij ieder kind. Kinderen horen nieuwsgierig te zijn en dingen uit te proberen, deze creatieve verwondering moet gevoed worden volgens de filosofie van Reggio Emilia. Deze stellingnames resulteren in een bepaalde manier van omgaan met kinderen. Je behoort naar kinderen te luisteren en ze te observeren. Je moet je aanpassen aan hun interesses, talenten en vragen in plaats van ze allerlei inhoudelijke dogma’s op te dringen. Er is een intense samenwerking tussen de pedagoog en de ouders of verzorgers van het kind. Wat ook kenmerkend is voor de methode van Reggio Emilia is de rol van de kunstenaar. Bij elke Reggio Emilia school is er namelijk een kunstenaar in functie die ook zijn kennis en kunde te gelde maakt.
Raakvlakken met andere methodes en filosofieën
Je hebt misschien wel eens gehoord van andere alternatieve opvoedkundige filosofieën, die ook verwezenlijkt zijn in allerlei vormen, onder andere in de vorm van middelbare scholen. Denk hierbij aan vrije scholen, aan het Montessori of aan de Waldorf. Hoewel er raakvlakken zijn met de methode van Reggio Emilia, is er telkens één duidelijk verschil. De Reggio Emilia methode is geen rigide methode; de manier van met kinderen omgaan moet telkens aangepast worden aan voortschrijdend inzicht en aan factoren waar men wellicht in het verleden geen rekening mee had gehouden. De Reggio Emilia methode bepleit dus een hele flexibele aanpak, waar andere alternatieve vormen van pedagogiek vaak van tevoren al vaststaan en hetzelfde zijn voor ieder kind. Dit komt omdat de Reggio Emilia methode, zoals gezegd, het kind en zijn of haar gevoelens, interesses en talenten centraal stelt. Dat vereist een praktische modus operandi die voor ieder individu verschillend is. Er wordt veel gewerkt met richtlijnen en weinig met voorgeschreven concepten. De filosofie is dus constant in beweging en kan moeiteloos op ieder kind toegepast worden.
Een creatieve invulling van de pedagogiek volgens Reggio Emilia
Een groot onderdeel van de aanpak van Reggio Emilia, is de creatieve omgeving waarbinnen de kinderen gestimuleerd worden om al hun fantasie te gebruiken. Vandaar ook de kunstenaar die in principe aangesteld is op alle scholen waar de Reggio Emilia methode leidend is. De creatieve invulling is op meerdere manieren heel tastbaar en loopt heel erg uiteen. Er is geen specifieke focus op een bepaald creatief of kunstzinnig gebied; de kinderen zijn vrij om hetgeen te ontdekken dat zij interessant vinden. Dat kan dus allerlei vormen aannemen. Denk bijvoorbeeld aan dans, muziek, beeldende kunst (tekenen, schilderen, knutselen, et cetera) en toneel. De taak van de volwassenen is het faciliteren: zorgen dat kinderen in staat worden gesteld hun creatieve verlangens daadwerkelijk te realiseren. Een andere vorm van creativiteit waar ook alle ruimte aan wordt gegeven is het werken met eten in de keuken. Kinderen mogen meehelpen met koken en kunnen dus ook op dit gebied kennis maken met allerlei ingrediënten en ontdekken wat zij wel de moeite waard vinden en wat niet. Zo zie je dat de Reggio Emilia methode een ontzettend mooie en brede invulling geeft aan pedagogiek, waar de talenten en interesses van het kind helemaal tot hun recht komen!
